Huwelijkse voorwaarden maak je (hopelijk) maar één keer in je leven. Deze checklist kun je gebruiken als voorbereiding op het eerste gesprek bij de notaris over je huwelijkse voorwaarden.
1. Waarom wil je huwelijkse voorwaarden?
Veel stellen kunnen geen duidelijk antwoord geven op deze vraag. Vaak is een stel zich wel bewust van de aanleiding om huwelijkse voorwaarden te maken. Bijvoorbeeld omdat één van beiden ondernemer is. Maar een concreet doel van de huwelijkse voorwaarden is vaak nog niet geformuleerd. Wil je als partner van de ondernemer huwelijkse voorwaarden vanwege het bedrijfsrisico? Of is het de ondernemer die voorwaarden wil voor het geval het huwelijk eindigt in een scheiding? Of is beiden van toepassing?
Huwelijkse voorwaarden komen op drie momenten weer tevoorschijn:
- Echtscheiding
- Faillissement
- Overlijden
Het is verstandig om met elkaar over elk van deze drie situaties te praten voordat je een afspraak maakt bij de notaris. Probeer elkaar niet pas bij de notaris te verrassen met standpunten die de ander nog niet kent.
2. Wel of geen gemeenschap van goederen
Zonder voorwaarden krijg je tegenwoordig een “beperkte” gemeenschap van goederen. Het is nog steeds mogelijk om te kiezen voor een algehele gemeenschap van goederen. Daarnaast heb je de optie om je eigen gemeenschap van goederen te maken, bijvoorbeeld van alleen het woonhuis. En je kunt kiezen voor helemaal geen gemeenschap van goederen.
- In een algehele gemeenschap van goederen valt in beginsel alles wat je al hebt en alles wat je nog krijgt. Ook alle schulden vallen er in. De enige standaard uitzondering is een erfenis of schenking waarbij de erflater of de schenker een “uitsluitingsclausule” van toepassing verklaart. Dat vermogen blijft altijd privé.
- Het idee van de beperkte gemeenschap van goederen is dat alles wat je al privé had er buiten blijft en ook erfenissen en schenkingen die je tijdens het huwelijk krijgt privé blijven. Veel stellen spreekt dit wel aan. Je huidige privé vermogen, een bestaande studieschuld en de erfenis van je ouders valt er niet meer in, terwijl verder alles van je samen is. Denk aan het inkomen tijdens het huwelijk. Alles wat je daaruit spaart, gaat door de helft als je uit elkaar gaat.
- Maar er zijn ook stellen die een andere gemeenschap van goederen willen. Stel dat je al een jaar of 10 bij elkaar bent maar het koophuis op één naam staat. Wat moet je dan doen als je graag wilt dat dit huis gemeenschappelijk bezit wordt? Met een standaard beperkte gemeenschap van goederen gaat dat niet. En een algehele gemeenschap van goederen vind je misschien wel te ver gaan. Dan heb je nog de optie van een zelf gemaakte gemeenschap van goederen. Bijvoorbeeld de gemeenschap van alleen de koopwoning en verder niks.
- Natuurlijk kun je ook elke gemeenschap uitsluiten. Dus geen algehele gemeenschap van goederen en ook geen beperkte gemeenschap van goederen. In de meeste voorwaarden zal voor deze optie worden gekozen.
In huwelijkse voorwaarden kun je kiezen voor optie 1, 3 of 4. Zonder voorwaarden is optie 2 van toepassing.
3. Wel of geen verrekenbeding
Sluit je elke gemeenschap van goederen uit? Dan kun je in plaats daarvan een verrekenbeding opnemen in je huwelijkse voorwaarden:
- Het periodieke verrekenbeding wordt niet meer zo vaak opgenomen in huwelijkse voorwaarden omdat het grote problemen kan geven bij een scheiding. Als je de afspraak om jaarlijks af te rekenen niet uitvoert, dan moet het aan het einde van je huwelijk alsnog. En als dat niet meer valt uit te rekenen, dan gaat in extreme gevallen het gehele vermogen “voor straf” door de helft.
- Een finaal verrekenbeding houdt in dat je niet elk jaar afrekent maar slechts één keer, op het moment dat je huwelijk eindigt. Naar buiten toe heb je geen gemeenschap van goederen, maar onderling min of meer wel. Je bent daardoor beschermd tegen schulden maar bouwt toch samen wat op. Een ander voordeel van een finaal verrekenbeding is dat je zelf de uitzonderingen kunt kiezen. Zo kun je bijvoorbeeld de erfenis van je ouders privé houden maar je voorhuwelijkse spaargeld wel met elkaar delen.
- Een meerwaardeclausule kan bijvoorbeeld zien op de overwaarde van een koophuis op één naam. Dit kan een mooie oplossing zijn voor een stel dat alleen de overwaarde van een koophuis (dat op één naam staat) met elkaar wil delen, terwijl de rest privé blijft.
4. Wel of geen pensioenverevening
Sinds 1994 staat in de wet dat het pensioen wat je tijdens het huwelijk opbouwt door de helft gaat bij een scheiding. Dit noemen we pensioenverevening. In combinatie met de beperkte gemeenschap van goederen en een voorhuwelijkse onderneming kan dit een ongewenste uitkomst geven bij een scheiding.
Denk aan het geval dat je in beperkte gemeenschap van goederen trouwt terwijl één van beiden een baan heeft en pensioen opbouwt en de ander een onderneming heeft en daarin vermogen opbouwt. Wanneer je uit elkaar gaat, deel je het pensioen wel door de helft maar het bedrijf niet. Er is nog wel een regeling in de wet opgenomen voor de ondernemer die onredelijk veel winst “oppot” in het bedrijf maar niemand weet nog hoe deze nieuwe regel in de praktijk gaat uitpakken:
Artikel 1:95a lid 1 Burgerlijk Wetboek
Indien een onderneming buiten de gemeenschap valt, komt ten bate van de gemeenschap een redelijke vergoeding voor de kennis, vaardigheden en arbeid die een echtgenoot ten behoeve van die onderneming heeft aangewend, voor zover een dergelijke vergoeding niet al op andere wijze ten bate van beide echtgenoten komt of is gekomen.
In je huwelijkse voorwaarden kun je een eigen keuze maken ten aanzien van pensioenverevening:
- Het pensioen dat je tijdens het huwelijk opbouwt 50/50 met elkaar delen. Voor jonge stellen met een kinderwens zal dit de meest gemaakte keuze zijn. Dit is de standaard wettelijke regeling.
- Al het pensioen juist gescheiden houden. Hiervoor wordt vaak gekozen door stellen die buiten gemeenschap van goederen trouwen omdat één van beiden een onderneming heeft en daarin vermogen wil opbouwen.
- De pensioenverevening uitbreiden tot het voorhuwelijks pensioen. Denk aan het scenario dat je al lang voor het huwelijk kinderen had en één van beiden minder is gaan werken vanwege de zorg voor de kinderen.
- De pensioenverevening afhankelijk maken van de geboorte van kinderen. Stel je hebt nu nog geen kinderen maar je wilt in de huwelijkse voorwaarden afspreken dat het pensioen dat je opbouwt na de geboorte van je eerste kind wel door de helft gaat.
5. Wel of geen lijst met roerende zaken
Vroeger werd er standaard een “lijst van aanbrengsten” gemaakt bij huwelijkse voorwaarden. Vaak blijft dit nu achterwege maar het is nog steeds belangrijk. Leg je niks vast en heb je ook geen andere bewijsmiddelen, dan kun je bezittingen kwijtraken bij een scheiding of faillissement:
Artikel 1:131 lid 1 Burgerlijk Wetboek:
Bestaat tussen niet in gemeenschap van goederen gehuwde echtgenoten een geschil aan wie van hen beiden een recht aan toonder of een zaak die geen registergoed is, toebehoort en kan geen van beiden zijn recht op dit goed bewijzen, dan wordt het goed geacht aan ieder der echtgenoten voor de helft toe te behoren.
6. Ondernemer en onderneming
Kies je voor een beperkte gemeenschap van goederen of een finaal verrekenbeding? Realiseer je dan goed dat de begrippen onderneming en ondernemer niet hetzelfde betekenen.
Stel je bent ondernemer en je hebt een onderneming voor het huwelijk. En stel je neemt in je huwelijkse voorwaarden een finaal verrekenbeding op, waardoor je bij een scheiding afrekent alsof er een beperkte gemeenschap van goederen was. Wat gebeurt er dan als de ander van beiden ook een bedrijf begint? En wat als de ondernemer een tweede bedrijf start? Alleen je bestaande onderneming valt buiten de gemeenschap of buiten het verrekenbeding. Maar de rest van je ondernemerschap, zoals de winst die je maakt of een tweede bedrijf dat je start tijdens het huwelijk? Dat moet je wel met je partner delen tenzij je daar duidelijke afspraken over maakt in je voorwaarden.
7. Vergoedingsrechten
Vergoedingsrechten zijn een belangrijk twistpunt bij echtscheiding. Vaak zijn er geen duidelijke afspraken gemaakt of is er niet goed bijgehouden wat er tijdens het huwelijk is gebeurd. Bespreek met de notaris de volgende drie punten:
- Het verschil tussen een vast en variabel vergoedingsrecht.
- Vaststelling als er op dit moment al sprake is van vergoedingsrechten.
- De optie van “matiging”. Dit is vooral belangrijk als je recent samen een huis hebt gekocht en sprake is van een groot verschil in vermogen.
8. Wel of geen testament
Je huwelijkse voorwaarden regelen niet wie je erfgenaam is. Heb je geen kinderen en geen testament? Dan word je door het huwelijk elkaars enige erfgenaam. De meeste stellen vinden dat prima. Maar vaak is er wel een reden aanwezig om toch een testament te maken:
- Heb je een minderjarig kind uit een eerdere relatie? Dan heeft je ex-partner bij jouw overlijden een belangrijke rol. Als je dat niet wilt, maak dan een testament waarin je de rol van je ex partner zo klein mogelijk maakt.
- Overlijden jullie samen, dan erven jullie ouders, broers en zusters. Als daar iemand bij zit die je niet wilt laten erven, dan kun je hem of haar uitsluiten in je testament.
- Overlijd je kort na elkaar zonder kinderen? Dan erft één familie alles en de andere familie niks. In je testament kun je bijvoorbeeld beide families tot erfgenaam benoemen.
- Heb je nog een testament uit je vorige relatie? Daar staat je nieuwe partner uiteraard niet in. Mogelijk heb je hem of haar daardoor onbedoeld onterfd. Een nieuw testament is in dat geval nodig.
- Heb je beiden volwassen kinderen uit je eerste huwelijk en verwacht je samen geen kinderen meer? In dat geval is het extra belangrijk om een testament te maken, zodat het duidelijk is welke kinderen welke rechten hebben.
De kosten
De kosten voor huwelijkse voorwaarden liggen tussen € 623 en € 1.797 (bron). Gezien het absurd grote verschil raad ik je aan om eerst een paar offertes op te vragen voordat je een notaris kiest. Dit kan heel gemakkelijk op de pagina huwelijkse voorwaarden. Vul een plaatsnaam in en je ziet meteen hoeveel jij kunt besparen.
Meer info nodig?
Tip: wil je nog meer info hebben over huwelijkse voorwaarden? Kijk dan ook even in het menu onder video en voorbeelden. Daar vind je filmpjes met uitleg en gratis modellen voor je huwelijkse voorwaarden.
