Er zijn veel misverstanden over het verband tussen huwelijkse voorwaarden en de uitsluitingsclausule. Is zo’n clausule nog wel nodig? En zo ja, welke variant past dan bij welke huwelijkse voorwaarden?
Geen huwelijkse voorwaarden vóór en ná 2018
Een uitsluitingsclausule houdt in dat je in een schenkingsakte of in je testament bepaalt dat een schenking of erfenis niet in een gemeenschap van goederen valt.
Stel je kind is vóór 2018 getrouwd zonder huwelijkse voorwaarden. In dat geval heeft je kind een algehele gemeenschap van goederen. Daar valt een erfenis of schenking gewoon in, tenzij er een uitsluitingsclausule van toepassing is verklaard door de erflater of de schenker. Het is dus degene die het geeft of nalaat die bepaalt of het alleen van zijn of haar kind is of ook van het schoonkind.
Is je kind getrouwd in of na 2018 zonder voorwaarden te maken? Dan heeft je kind een beperkte gemeenschap van goederen. Daar valt een schenking of erfenis standaard niet meer in, tenzij de schenker of erflater een zogenoemde “insluitingsclausule” opneemt in de schenkingsakte of in het testament. Een insluitingsclausule betekent dat je er bewust juist wel voor kiest om de schenking of erfenis ook toe te laten komen aan je schoonkind.
Artikel 1:94 Burgerlijk Wetboek (oude tekst vóór 2018): De gemeenschap omvat, wat haar baten betreft, alle goederen der echtgenoten, bij aanvang van de gemeenschap aanwezig of nadien, zolang de gemeenschap niet is ontbonden, verkregen, met uitzondering van (enz) goederen ten aanzien waarvan bij uiterste wilsbeschikking van de erflater of bij de gift is bepaald dat zij buiten de gemeenschap vallen (enz)
Artikel 1:94 Burgerlijk Wetboek (nieuwe tekst ná 2018): De gemeenschap omvat, wat haar baten betreft, alle goederen (enz) met uitzondering van: krachtens erfopvolging bij versterf, making, lastbevoordeling of gift verkregen goederen (enz) Het tweede lid, aanhef en onderdeel a, is niet van toepassing op: (enz) goederen, alsmede de vruchten van die goederen, ten aanzien waarvan bij uiterste wilsbeschikking of bij de gift is bepaald dat zij in de gemeenschap vallen (enz)
Wel huwelijkse voorwaarden
Heeft je kind wel huwelijkse voorwaarden, dan staat daar eigenlijk altijd in dat schenkingen en erfenissen privé zijn bij een scheiding. In dat geval maakt het dus niet uit of de ouders iets hebben vastgelegd. Overigens kan er dan nog steeds veel mis gaan. Want is het is wel belangrijk dat vast ligt wat van wie is. Stel dat je kind en schoonkind samen een huis kopen en één van beiden stopt daar meer eigen geld in. Op dat moment ontstaat er een vergoedingsrecht. Maar hoe bewijs je dat? Want aan het huis zelf kun je niet zien hoe het is betaald.
Met of zonder huwelijkse voorwaarden, met of zonder uitsluitingsclausule, het is altijd verstandig om een vergoedingsrecht op papier vast te stellen. Dit moeten je kind en schoonkind zelf doen. Je kunt als ouders geen verplichting opleggen aan je schoonkind. Daar moet je schoonkind zelf een handtekening voor zetten. Staat er niks op papier, dan is het maar de vraag of je kind het geld terug krijgt bij een scheiding.
Artikel 1:87 lid 5 Burgerlijk Wetboek: Kan de vergoeding overeenkomstig het eerste tot en met het vierde lid niet nauwkeurig worden vastgesteld, dan wordt zij geschat.
Wanneer kies je voor een harde of zachte uitsluitingsclausule?
Een harde uitsluitingsclausule houdt in dat de schenking of erfenis altijd privé is, zowel bij een scheiding als bij overlijden van je kind. Een zachte uitsluitingsclausule geldt alleen bij een scheiding, dus niet bij overlijden. Je hebt de keuze tussen een harde of zachte uitsluitingsclausule of een harde of zachte insluitingsclausule. Weinig ouders zullen een insluitingsclausule maken.
Een harde uitsluitingsclausule is prima geschikt voor kleinere vermogens en kleinere schenkingen.
Een zachte uitsluitingsclausule is het beste voor grotere vermogens. Daarmee voorkom je als ouders dat je schoonkind er bij een scheiding met je geld vandoor gaat. En als het huwelijk van je kind stand houdt, zorgt de zachte uitsluitingsclausule er voor dat ze bij overlijden alles op een fiscaal gunstige manier kunnen regelen.
Wat een uitsluitingsclausule niet betekent
Een uitsluitingsclausule betekent niet dat je als ouders de schenking terug mag vragen, bijvoorbeeld op het moment dat je kind gaat scheiden of overlijdt. Als je dat wilt, dan moet je afspreken dat een schenking herroepelijk is. Of je kind moet een testament maken waarin staat dat je het terug krijgt bij overlijden.
Meestal zal je kind het zo hebben geregeld dat bij zijn of haar overlijden de erfenis naar de partner gaat, dus naar jouw schoonkind. Daar is normaal gezien ook jouw schenking bij inbegrepen. Het wel of niet hebben van een uitsluitingsclausule maakt daarbij geen verschil. Wat wel verschil maakt, is het herroepelijk maken van de schenking of het maken van een testament door je kind.
Tip: op mijn YouTube kanaal vind je meerdere video’s over schenkingen en vergoedingsrechten.